|
Rozdział I. ZACZYNAMY UCZYĆ SIĘ fizykI
|
|
|
Uczeń
-
podaje nazwy przyrządów stosowanych w poznawaniu przyrody
-
przestrzega zasad higieny i bezpieczeństwa
w pracowni fizycznej
-
stwierdza, że podstawą eksperymentów
fizycznych są pomiary
-
wymienia podstawowe przyrządy służące
do pomiaru wielkości fizycznych
-
zapisuje wyniki pomiarów w tabeli
-
rozróżnia pojęcia: wielkość fizyczna i jednostka wielkości fizycznej
-
stwierdza, że każdy pomiar obarczony jest niepewnością
-
oblicza wartość średnią wykonanych pomiarów
-
stosuje jednostkę siły, którą jest niuton (1 N)
-
potrafi wyobrazić sobie siłę o wartości 1 N
-
posługuje się siłomierzem
-
podaje treść pierwszej zasady dynamiki
Newtona
|
Uczeń
-
opisuje sposoby poznawania przyrody
-
rozróżnia pojęcia: obserwacja, pomiar, doświadczenie
-
wyróżnia w prostych przypadkach czynniki, które mogą wpłynąć na przebieg zjawiska
-
omawia na przykładach, jak fizycy poznają świat
-
objaśnia na przykładach, po co nam fizyka
-
selekcjonuje informacje uzyskane z różnych źródeł, np. na lekcji, z podręcznika, z literatury popularnonaukowej, internetu
-
wyjaśnia, że pomiar polega na porównaniu wielkości mierzonej ze wzorcem
-
projektuje tabelę pomiarową pod kierunkiem nauczyciela
-
przelicza jednostki czasu i długości
-
szacuje rząd wielkości spodziewanego wyniku i wybiera właściwe przyrządy pomiarowe (np. do pomiaru długości)
-
posługuje się pojęciem niepewności pomiarowej; zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz informacją o niepewności
-
wyjaśnia, dlaczego wszyscy posługujemy się jednym układem jednostek — układem SI
-
używa ze zrozumieniem przedrostków, np. mili-, mikro-, kilo-
-
projektuje proste doświadczenia dotyczące np. pomiaru długości
-
wykonuje schematyczny rysunek obrazujący układ doświadczalny
-
wyjaśnia istotę powtarzania pomiarów
-
zapisuje wynik zgodnie z zasadami zaokrąglania oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych
-
planuje pomiar np. długości tak, aby zminimalizować niepewność pomiaru
-
projektuje tabelę pomiarową pod kierunkiem nauczyciela
-
definiuje siłę jako miarę działania jednego ciała na drugie
-
podaje przykłady działania sił i rozpoznaje je w różnych sytuacjach praktycznych (siły: ciężkości, nacisku, sprężystości, oporów ruchu)
-
wyznacza wartość siły za pomocą siłomierza albo wagi analogowej lub cyfrowej, zapisuje wynik pomiaru wraz z jego jednostką oraz informacją o niepewności
-
wyznacza i rysuje siłę wypadkową sił o jednakowych kierunkach
-
określa warunki, w których siły się równoważą
-
rysuje siły, które się równoważą
-
wyjaśnia, od czego zależy bezwładność ciała
-
posługuje się pojęciem masy jako miary bezwładności ciał
-
ilustruje I zasadę dynamiki Newtona
-
wyjaśnia zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki Newtona
|
Uczeń
-
samodzielnie projektuje tabelę pomiarową, np. do pomiaru długości ławki, pomiaru czasu
pokonywania pewnego odcinka drogi
-
przeprowadza proste doświadczenia, które sam zaplanował
-
wyciąga wnioski z przeprowadzonych
-
doświadczeń
-
szacuje wyniki pomiaru
-
wykonuje pomiary, stosując różne metody pomiaru
-
projektuje samodzielnie tabelę pomiarową
-
opisuje siłę jako wielkość wektorową, wskazuje wartość, kierunek, zwrot i punkt przyłożenia wektora siły
-
demonstruje równoważenie się sił mających ten sam kierunek
-
wykonuje w zespole kilkuosobowym zaprojektowane doświadczenie demonstrujące dodawanie sił o różnych kierunkach
-
demonstruje skutki bezwładności ciał
|
|
Rozdział II. Ciała w ruchu
|
|
|
Uczeń:
-
omawia, na czym polega ruch ciała
-
wskazuje przykłady względności ruchu
-
rozróżnia pojęcia: droga i odległość
-
stosuje jednostki drogi i czasu
-
określa, o czym informuje prędkość
-
wymienia jednostki prędkości
-
opisuje ruch jednostajny prostoliniowy
-
wymienia właściwe przyrządy pomiarowe
-
mierzy, np. krokami, drogę, którą zamierza przebyć
-
mierzy czas, w jakim przebywa zaplanowany odcinek drogi
-
stosuje pojęcie prędkości średniej
-
podaje jednostkę prędkości średniej
-
wyjaśnia, jaką prędkość (średnią czy chwilową) wskazują drogowe znaki ograniczenia prędkości
-
definiuje przyspieszenie
-
stosuje jednostkę przyspieszenia
-
wyjaśnia, co oznacza przyspieszenie równe np.
-
rozróżnia wielkości dane i szukane
-
wymienia przykłady ruchu jednostajnie opóźnionego i ruchu jednostajnie przyspieszonego
|
Uczeń:
-
opisuje wybrane układy odniesienia
-
wyjaśnia, na czym polega względność ruchu
-
szkicuje wykres zależności drogi od czasu na podstawie podanych informacji
-
wyodrębnia zjawisko z kontekstu, wskazuje
czynniki istotne i nieistotne dla wyniku
doświadczenia
-
wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnym
-
posługuje się wzorem na drogę w ruchu
jednostajnym prostoliniowym
-
szkicuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednostajnym na podstawie podanych danych
-
oblicza wartość prędkości
-
posługuje się pojęciem prędkości do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnego
-
rozwiązuje proste zadania obliczeniowe związane z ruchem, stosując związek prędkości z drogą i czasem, w którym ta droga została przebyta
-
zapisuje wyniki pomiarów w tabeli
-
odczytuje z wykresu zależności prędkości od czasu wartości prędkości w poszczególnych chwilach
-
oblicza drogę przebytą przez ciało w ruchu jednostajnym prostoliniowym
-
rysuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym na podstawie danych z tabeli
-
posługuje się jednostką prędkości w układzie SI, przelicza jednostki prędkości (przelicza wielokrotności i podwielokrotności)
-
zapisuje wynik obliczenia w zaokrągleniu do liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych (np. z dokładnością do 2–3 cyfr znaczących)
-
wyznacza prędkość, z jaką się porusza, idąc lub biegnąc, i wynik zaokrągla zgodnie z zasadami oraz zachowaniem liczby cyfr znaczących wynikającej z dokładności pomiaru lub z danych
-
szacuje długość przebytej drogi na podstawie liczby kroków potrzebnych do jej przebycia
-
odróżnia prędkość średnią od prędkości chwilowej
-
wykorzystuje pojęcie prędkości średniej do rozwiązywania prostych zadań obliczeniowych, rozróżnia dane i szukane, przelicza wielokrotności i podwielokrotności
-
wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnie przyspieszonym
-
wyjaśnia sens fizyczny przyspieszenia
-
odczytuje z wykresu zależności prędkości od czasu wartości prędkości w poszczególnych chwilach
-
rozwiązuje proste zadania obliczeniowe, wyznacza przyspieszenie, czas rozpędzania i zmianę prędkości ciała
-
wyjaśnia, jaki ruch nazywamy ruchem jednostajnie opóźnionym
-
opisuje jakościowo ruch jednostajnie opóźniony
-
opisuje, analizując wykres zależności prędkości od czasu, czy prędkość ciała rośnie, czy maleje
-
posługuje się pojęciem przyspieszenia do opisu ruchu prostoliniowego jednostajnie przyspieszonego i jednostajnie opóźnionego
-
odczytuje dane zawarte na wykresach opisujących ruch
|
Uczeń:
-
odczytuje dane zawarte na wykresach opisujących ruch
-
rysuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnym prostoliniowym
-
wykonuje doświadczenia w zespole
-
szkicuje wykres zależności prędkości od czasu w ruchu jednostajnym
-
stosuje wzory na drogę, prędkość i czas
-
rozwiązuje trudniejsze zadania obliczeniowe dotyczące ruchu jednostajnego
-
rozwiązuje zadania nieobliczeniowe
dotyczące ruchu jednostajnego
-
planuje doświadczenie związane z wyznaczeniem prędkości, wybiera właściwe narzędzia pomiarowe, wskazuje czynniki istotne i nieistotne, wyznacza prędkość na podstawie pomiaru drogi i czasu, w którym ta droga została przebyta, krytycznie ocenia wyniki doświadczenia
-
przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego
prędkość wzrośnie: 2, 3 i więcej razy
-
przewiduje, jaki będzie czas jego ruchu na wyznaczonym odcinku drogi, gdy jego prędkość zmaleje: 2, 3 i więcej razy
-
wyjaśnia, od czego zależy niepewność pomiaru drogi i czasu
-
wyznacza na podstawie danych z tabeli (lub doświadczania) prędkość średnią
-
wyjaśnia pojęcie prędkości względnej
-
oblicza przyspieszenie i wynik zapisuje wraz z jednostką
-
określa przyspieszenie w ruchu jednostajnie opóźnionym
-
stosuje do obliczeń związek przyspieszenia ze zmianą prędkości i czasem, w którym ta zmiana nastąpiła ()
-
posługuje się zależnością drogi od czasu dla ruchu jednostajnie przyspieszonego
-
szkicuje wykres zależności drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym
-
projektuje tabelę, w której będzie zapisywać wyniki pomiarów
-
wykonuje w zespole doświadczenie pozwalające badać zależność przebytej przez ciało drogi od czasu w ruchu jednostajnie przyspieszonym
-
oblicza przebytą drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym, korzystając ze wzoru
-
posługuje się wzorem
-
rysuje wykresy na podstawie podanych informacji
-
wyznacza wartość prędkości i drogę z wykresów zależności prędkości i drogi od czasu dla ruchu prostoliniowego odcinkami jednostajnego
-
oblicza przyspieszenie, korzystając z danych odczytanych z wykresu zależności drogi od czasu
-
rozpoznaje rodzaj ruchu na podstawie wykresów zależności prędkości od czasu i drogi od czasu
|
|
Rozdział III. Siła wpływa na ruch
|
|
|
Uczeń:
-
omawia zależność przyspieszenia od siły działającej na ciało
-
opisuje zależność przyspieszenia od masy ciała (stwierdza, że łatwiej poruszyć lub zatrzymać ciało o mniejszej masie)
-
współpracuje z innymi członkami zespołu podczas wykonywania doświadczenia
-
opisuje ruch ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki Newtona
-
podaje definicję jednostki siły (1 niutona)
-
mierzy siłę ciężkości działającą na wybrane ciała o niewielkiej masie, zapisuje wyniki pomiaru wraz z jednostką
-
stosuje jednostki masy i siły ciężkości
-
opisuje ruch spadających ciał
-
używa pojęcia przyspieszenie grawitacyjne
-
opisuje skutki wzajemnego oddziaływania ciał (np. zjawisko odrzutu)
-
podaje treść trzeciej zasady dynamiki
-
opisuje wzajemne oddziaływanie ciał, posługując się trzecią zasadą dynamiki Newtona
|
Uczeń:
-
podaje przykłady zjawisk będących skutkiem działania siły
-
wyjaśnia, że pod wpływem stałej siły ciało porusza się ruchem jednostajnie przyspieszonym
-
na podstawie opisu przeprowadza doświadczenie mające wykazać zależność przyspieszenia od działającej siły
-
projektuje pod kierunkiem nauczyciela tabelę pomiarową do zapisywania wyników pomiarów podczas badania drugiej zasady dynamiki
-
stosuje do obliczeń związek między siłą, masą i przyspieszeniem
-
wskazuje w otaczającej rzeczywistości przykłady wykorzystywania II zasady dynamiki
-
analizuje zachowanie się ciał na podstawie drugiej zasady dynamiki
-
wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy przyspieszenie zmniejszy się 2, 3 i więcej razy
-
wnioskuje, jak zmienia się siła, gdy przyspieszenie wzrośnie 2, 3 i więcej razy
-
wnioskuje o masie ciała, gdy pod wpływem danej siły przyspieszenie wzrośnie 2, 3
i więcej razy
-
rozróżnia pojęcia: masa i siła ciężkości
-
oblicza siłę ciężkości działającą na ciało na Ziemi
-
wymienia przykłady ciał oddziałujących na siebie
-
wskazuje przyczyny oporów ruchu
-
rozróżnia pojęcia: tarcie statyczne i tarcie kinetyczne
-
wymienia pozytywne i negatywne skutki tarcia
|
Uczeń:
-
planuje doświadczenie pozwalające badać zależność przyspieszenia od działającej siły
-
wykonuje doświadczenia w zespole
-
wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla przebiegu doświadczenia
-
analizuje wyniki pomiarów i je interpretuje
-
oblicza przyspieszenie ciała, korzystając z drugiej zasady dynamiki
-
rozwiązuje zadania wymagające łączenia wiedzy na temat ruchu jednostajnie przyspieszonego i drugiej zasady dynamiki
-
oblicza siłę ciężkości działającą na ciało znajdujące się np. na Księżycu
-
formułuje wnioski z obserwacji spadających ciał
-
wymienia warunki, jakie muszą być spełnione, aby ciało spadało swobodnie
-
wyjaśnia, na czym polega swobodny spadek ciał
-
określa sposób pomiaru sił wzajemnego oddziaływania ciał
-
rysuje siły wzajemnego oddziaływania ciał w prostych przypadkach, np. ciało leżące na stole, ciało wiszące na lince
-
wyodrębnia z tekstów opisujących wzajemne oddziaływanie ciał informacje kluczowe dla tego zjawiska, wskazuje jego praktyczne wykorzystanie
-
opisuje, jak zmierzyć siłę tarcia statycznego
-
omawia sposób badania, od czego zależy tarcie
-
uzasadnia, dlaczego stojący w autobusie pasażer traci równowagę, gdy autobus nagle rusza, nagle się zatrzymuje lub skręca
-
wyjaśnia dlaczego człowiek siedzący na krzesełku kręcącej się karuzeli odczuwa działanie pozornej siły nazywanej siłą odśrodkową
|
|
ROZDZIAŁ IV. PRACA I ENERGIA
|
|
|
Uczeń:
-
wskazuje sytuacje, w których w fizyce jest wykonywana praca
-
wymienia jednostki pracy
-
rozróżnia wielkości dane i szukane
-
definiuje energię
-
wymienia źródła energii
-
wymienia jednostki energii potencjalnej
-
podaje przykłady ciał mających energię potencjalną ciężkości
-
wyjaśnia, które ciała mają energię kinetyczną
-
wymienia jednostki energii kinetycznej
-
podaje przykłady ciał mających energię kinetyczną
-
opisuje na przykładach przemiany energii potencjalnej w kinetyczną (i odwrotnie)
-
wskazuje, skąd organizm czerpie energię potrzebną do życia
-
wymienia przykłady paliw kopalnych, z których spalania uzyskujemy energię
-
wyjaśnia pojęcie mocy
-
wyjaśnia, jak oblicza się moc
-
wymienia jednostki mocy
-
szacuje masę przedmiotów użytych w doświadczeniu
-
wyznacza masę, posługując się wagą
-
rozróżnia dźwignie dwustronną i jednostronną
-
wymienia przykłady zastosowania dźwigni w swoim otoczeniu
-
wymienia zastosowania bloku nieruchomego
-
wymienia zastosowania kołowrotu
|
Uczeń:
-
wyjaśnia, jak obliczamy pracę mechaniczną
-
definiuje jednostkę pracy – dżul (1 J)
-
wskazuje, kiedy mimo działającej siły, nie jest wykonywana praca
-
oblicza pracę mechaniczną i wynik zapisuje wraz z jednostką
-
wylicza różne formy energii (np. energia kinetyczna, energia potencjalna grawitacji, energia potencjalna sprężystości)
-
rozwiązuje proste zadania, stosując wzór na pracę
-
posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczania pracy
-
formułuje zasadę zachowania energii
-
wyjaśnia, które ciała mają energię potencjalną grawitacji
-
wyjaśnia, od czego zależy energia potencjalna grawitacji
-
porównuje energię potencjalną grawitacji tego samego ciała, ale znajdującego się na różnej wysokości nad określonym poziomem
-
wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji i wynik zapisuje wraz z jednostką
-
porównuje energię potencjalną grawitacji różnych ciał, ale znajdujących się na tej samej wysokości nad określonym poziomem
-
wyznacza zmianę energii potencjalnej grawitacji
-
określa praktyczne sposoby wykorzystania energii potencjalnej grawitacji
-
opisuje wykonaną pracę jako zmianę energii potencjalnej
-
wyznacza doświadczalnie energię potencjalną grawitacji, korzystając z opisu doświadczenia
-
wyjaśnia, od czego zależy energia kinetyczna
-
porównuje energię kinetyczną tego samego ciała, ale poruszającego się z różną prędkością
-
porównuje energię kinetyczną różnych ciał, poruszających się z taką samą prędkością
-
wyznacza zmianę energii kinetycznej w typowych sytuacjach
-
określa praktyczne sposoby wykorzystania energii kinetycznej
-
wyjaśnia, dlaczego energia potencjalna grawitacji ciała spadającego swobodnie maleje, a kinetyczna rośnie
-
wyjaśnia, dlaczego energia kinetyczna ciała rzuconego pionowo w górę maleje, a potencjalna rośnie
-
opisuje, do jakich czynności życiowych człowiekowi jest potrzebna energia
-
wymienia jednostki, w jakich podajemy wartość energetyczną pokarmów
-
przelicza jednostki czasu
-
stosuje do obliczeń związek mocy z pracą i czasem, w którym ta praca została wykonana
-
porównuje pracę wykonaną w tym samym czasie przez urządzenia o różnej mocy
-
porównuje pracę wykonaną w różnym czasie przez urządzenia o tej samej mocy
-
przelicza energię wyrażoną w kilowatogodzinach na dżule i odwrotnie
-
wyznacza doświadczalnie warunek równowagi dźwigni dwustronnej
-
wyjaśnia, kiedy dźwignia jest w równowadze
-
porównuje otrzymane wyniki z oszacowanymi masami oraz wynikami uzyskanymi przy zastosowaniu wagi
-
wyjaśnia, w jakim celu i w jakich sytuacjach stosujemy maszyny proste
-
opisuje blok nieruchomy
|
Uczeń:
-
rozwiązuje proste zadania, stosując związek pracy z siłą i drogą, na jakiej została wykonana praca
-
wylicza różne formy energii
-
opisuje krótko różne formy energii
-
wymienia sposoby wykorzystania różnych form energii
-
posługuje się proporcjonalnością prostą do obliczenia energii potencjalnej ciała
-
rozwiązuje proste zadania z wykorzystaniem w
|
